Έχουμε μιλήσει πολλές φορές για συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Αλλά η τεχνολογία AI μπορεί να φέρει επανάσταση σε πολλές πλευρές της ανθρώπινης παρουσίας στον πλανήτη, τόσο στην καθημερινότητα των πολλών, όσο και σε πιο εξειδικευμένα θέματα. Το πρόβλημα είναι, όμως, πως η τεχνολογία αυτή είναι ακόμη πολύ νέα και ακόμη είναι θολά τα όρια, ενώ πολλές φορές δεν υπάρχουν καν νόμοι για να προσδιορίσουν και να οριοθετήσουν τα παράγωγα της τεχνολογίας αυτής.
Το βασικό πρόβλημα των σημερινών συστημάτων AI είναι αυτό της πνευματικής ιδιοκτησίας. Ένα τέτοιο σύστημα βασίζεται σε κάποια “εκπαίδευση” για να παράξει κάτι. Για παράδειγμα, το ChatGPT βασίζεται σε χιλιάδες βιβλία, άρθρα, και πάσης φύσεως έγγραφα, με τα οποία έχει εκπαιδευτεί, για να παράξει κείμενο. Αντίστοιχα, συστήματα όπως το DALL-E ή το Midjourney έχουν εκπαιδευτεί πάνω σε εκατομμύρια εικόνες (συνήθως από το Internet), για να παράγουν νέες εικόνες. Μέχρι τώρα, όλα τα κείμενα ή εικόνες που παράγουν αυτά τα συστήματα, θεωρούνται “παράγωγα” του “training set”, δηλαδή των κειμένων ή εικόνων με τα οποία εκπαιδεύτηκαν. Ακόμη δεν υπάρχει αναγνώριση πνευματικών δικαιωμάτων, ούτε στο ίδιο το σύστημα – καθώς ο νόμος αναγνωρίζει πνευματική ιδιοκτησία μόνο σε ανθρώπους και όχι σε υπολογιστικά συστήματα – αλλά ούτε και στους προγραμματιστές ή σχεδιαστές των συστημάτων. Συγκεκριμένα, τα παράγωγα της τεχνολογίας αυτής… δεν ανήκουν σε κανέναν! Ο νόμος μάλλον θεωρεί μια εικόνα φτιαγμένη από το Midjourney με τον ίδιο τρόπο που μπορεί πχ να “εμφανιστεί” η εικόνα του Χριστού πάνω σε έναν τοίχο που έχει φουσκώσει από την υγρασία. Σε ποιον ανήκουν τα πνευματικά δικαιώματα της εικόνας του Χριστού πάνω στον φουσκωμένο τοίχο; Μάλλον σε κανέναν. Ο νόμος αντιμετωπίζει το ίδιο και τις εικόνες του DALL-E και του Midjourney, και όλων των άλλων συστημάτων.
Εδώ όμως έρχεται ο Stephen Thaler, ένας εκκεντρικός επιστήμονας, ο οποίος έχει σχεδιάσει (εδώ και 30 χρόνια) ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, το DABUS, το οποίο διαφέρει από όλα τα σημερινά γιατί δεν χρειάζεται εκπαίδευση πάνω σε εκατομμύρια εικόνες ή βιβλία. Επομένως, θεωρεί πως οι δημιουργίες του συστήματός του δεν υπάγονται στην πνευματική ιδιοκτησία κανενός, καθώς δεν χρησιμοποιήθηκαν προϋπάρχουσες εικόνες για την εκπαίδευσή του. Παράλληλα, η εξέλιξη του συστήματος έγινε από τον ίδιο τον Thaler ο οποίος, βασισμένος σε μια δική του εμπειρία ως μικρό παιδί, προκάλεσε τεχνηέντως βλάβη στον “εγκέφαλο” του DABUS, για να το αναγκάσει να έχει παραισθήσεις και να παράξει αντίστοιχες εικόνες! Αυτό που θέλει, όμως, ο Thaler είναι να αναγνωριστεί το DABUS ως δημιουργός των εικόνων και να του αναγνωριστούν πνευματικά δικαιώματα! Και τα δικαστήρια αρνούνται.
Κάπου εδώ υπεισέρχεται και μια άλλη παράμετρος: ο Thaler έχει την υποστήριξη από μια πλευρά την οποία δε θα μπορούσε να φανταστεί: έναν άλλο πανεπιστημιακό και δικηγόρο για εταιρείες βιοτεχνολογίας, τον Ryan Abbott. Ο λόγος; Απλός: πολλές εταιρείες, όπως οι φαρμακοβιομηχανίες και οι εταιρείες βιοτεχνολογίας, έχουν επενδύσει τεράστια ποσά σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης για να εντοπίζουν χημικές ουσίες για μελλοντικά φάρμακα, για διάφορες παθήσεις. Εφ’ όσον ο νόμος δεν αναγνωρίζει πνευματικά δικαιώματα, εάν κάτι έχει παραχθεί από σύστημα AI, τότε καμία φαρμακοβιομηχανία δεν πρόκειται να αποκαλύψει νέα φάρμακα που έχουν ανακαλυφθεί με αυτόν τον τρόπο! Ομοίως και πολλές άλλες εταιρείες! Αυτή τη στιγμή, η απουσία νομικού πλαισίου μπορεί να κρατά φάρμακα για ανίατες ασθένειες ή χρόνιες παθήσεις, ακόμη και πολύτιμες ουσίες για το μέλλον ολόκληρης της ανθρωπότητας, απλά διότι… αν παρήχθησαν από AI, δεν ανήκουν σε κανέναν! Από την άλλη, όμως, έχει μια μηχανή “πνεύμα”, για να έχει και πνευματική ιδιοκτησία; Ή μήπως έχει… ιδιοκτησία;
Κι εδώ η προσπάθεια του Thaler έχει τεράστια σημασία, αν μπορέσει, μαζί με τον Abbott, να λύσει τον γόρδιο δεσμό μιας νομοθεσίας η οποία έχει συνταχθεί αιώνες πριν την εμφάνιση της τεχνητής νοημοσύνης και η οποία αδυνατεί να συμπορευτεί με τις εξελίξεις.